Mensen met autisme ervaren de wereld vaak intenser. Geluiden, geuren, kleuren of aanrakingen kunnen overweldigend zijn. Dit noemen we prikkelverwerking. Waar prikkels voor de één nauwelijks merkbaar zijn, kunnen ze voor iemand met autisme leiden tot stress, vermoeidheid of zelfs overprikkeling. Voor zorgprofessionals en begeleiders is het daarom essentieel om signalen te herkennen en passende ondersteuning te bieden.
Wat is prikkelverwerking?
Prikkelverwerking is het filteren en verwerken van informatie die binnenkomt via de zintuigen. Bij autisme werkt dit filter vaak anders: sommige prikkels worden sterker ervaren (overgevoeligheid), terwijl andere juist minder worden opgemerkt (ondergevoeligheid). Dit kan per persoon, maar ook per situatie verschillen.
Hoe herken je overprikkeling?
Overprikkeling kan zich op verschillende manieren uiten, zoals:
-
terugtrekken of stil worden
-
boosheid of frustratie
-
lichamelijke signalen, zoals hoofdpijn of vermoeidheid
Het is belangrijk om deze signalen tijdig te herkennen en er met begrip op te reageren.
Praktische tips voor de zorg
Als begeleider of zorgverlener kun je veel doen om prikkelverwerking te ondersteunen:
-
Creëer rust en structuur – voorspelbare routines verminderen stress.
-
Zorg voor een prikkelarme omgeving – denk aan rustige ruimtes, zachte verlichting en minder achtergrondgeluid.
-
Gebruik visuele ondersteuning – pictogrammen of dagplanners helpen bij overzicht.
-
Luister naar de cliënt – vraag wat helpt en betrek hem of haar bij oplossingen.
-
Bied herstelmomenten – plan pauzes of rustmomenten na drukke activiteiten.
Samen werken aan balans
Iedereen met autisme is uniek. Wat voor de één werkt, kan voor de ander juist niet passend zijn. Daarom is maatwerk belangrijk. Door samen te kijken naar behoeften, signalen en oplossingen ontstaat er een betere balans tussen prikkels en rust.
Zorgprofessionals spelen hierin een sleutelrol: met kleine aanpassingen kun je de kwaliteit van leven aanzienlijk verbeteren.
